۶ میلیارد کاربر اینترنت؛ ایران در رتبه هفدهم جهان
آمارهای جهانی نشان میدهد اینترنت دیگر یک ابزار لوکس نیست، بلکه به زیرساخت اصلی زندگی روزمره بشر تبدیل شده است.
امروز از هر ۸ میلیارد انسان روی کره زمین، بیش از ۶ میلیارد نفر به اینترنت دسترسی دارند. عددی که نهتنها از یک تحول فناورانه، بلکه از دگرگونی عمیق در شیوه زیستن، ارتباطگرفتن، آموختن و حتی اندیشیدن بشر حکایت دارد.
جهان در کمتر از سه دهه، مسیری را طی کرده که در تاریخ بشر بیسابقه است. اینترنت که روزگاری ابزار محدودی برای مراکز دانشگاهی و نظامی بود، حالا به ستون فقرات اقتصاد، رسانه، آموزش، سرگرمی و سیاست بدل شده است. عبور تعداد کاربران اینترنت از مرز ۶ میلیارد نفر، بهروشنی نشان میدهد که زندگی آفلاین، برای بخش بزرگی از مردم جهان، دیگر معنای سابق را ندارد.
در این میان، توزیع کاربران اینترنت در جهان یکسان نیست. چین با جمعیتی عظیم و سیاستگذاری متمرکز، در رتبه نخست کشورهای جهان از نظر تعداد کاربران اینترنت قرار دارد. پس از آن، کشورهایی مانند هند و ایالات متحده دیده میشوند که هر یک بهنوعی از اینترنت بهعنوان موتور رشد اقتصادی و قدرت نرم استفاده کردهاند.
اما در این نقشه جهانی، ایران با حدود ۷۳ میلیون کاربر اینترنت، در رتبه هفدهم جهان و در میان بیست کشور نخست قرار دارد. عددی که در نگاه اول، نشاندهنده نفوذ بالای اینترنت در کشور است و از اتصال گسترده جمعیت به فضای آنلاین خبر میدهد.
دسترسی گسترده؛ اما تجربه نابرابر
با وجود این آمار قابل توجه، تجربه کاربران ایرانی از اینترنت یکدست نیست. سرعت پایین، کیفیت ناپایدار، محدودیتهای دسترسی و هزینهها، همگی عواملی هستند که باعث میشوند «کاربر اینترنت بودن» در ایران با بسیاری از کشورهای همرتبه متفاوت باشد. به بیان دیگر، اگرچه شمار کاربران بالا است، اما کیفیت تجربه دیجیتال همچنان محل بحث و نقد است.
از سوی دیگر، نوع استفاده از اینترنت نیز اهمیت زیادی دارد. بخش قابل توجهی از مصرف اینترنت در ایران به شبکههای اجتماعی، پیامرسانها و سرگرمیهای دیجیتال اختصاص دارد. این الگو، هرچند نشانهای از پویایی اجتماعی در فضای آنلاین است، اما در عین حال پرسشهایی جدی درباره سهم آموزش، تولید دانش، کسبوکارهای دیجیتال و اقتصاد خلاق مطرح میکند.
اینترنت و شکافهای جدید اجتماعی
کارشناسان ارتباطات هشدار میدهند که شکاف دیجیتال امروز، دیگر فقط به «داشتن یا نداشتن اینترنت» محدود نمیشود. شکاف اصلی، میان کسانی است که میتوانند از اینترنت برای ارتقای زندگی، یادگیری و درآمدزایی استفاده کنند و کسانی که صرفاً مصرفکننده منفعل محتوا هستند.
در چنین شرایطی، کشوری مانند ایران که از نظر تعداد کاربران در جایگاه قابل توجهی قرار دارد، با یک انتخاب راهبردی روبهروست: یا اینترنت را به ابزاری برای توسعه انسانی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل کند، یا اجازه دهد این فضا به بستری برای اتلاف زمان، گسترش اطلاعات نادرست و تشدید نابرابریها بدل شود.
ایران در رتبه هفدهم جهان
آمار ۶ میلیارد کاربر اینترنت در جهان، بیش از آنکه یک عدد باشد، نشانه ورود بشر به مرحلهای تازه از زیست اجتماعی است.
جایگاه ایران در رتبه هفدهم جهان، ظرفیتی مهم و در عین حال مسئولیتآور محسوب میشود. آینده دیجیتال کشور، نه به تعداد کاربران، بلکه به کیفیت سیاستگذاری، آموزش سواد دیجیتال و نوع نگاه به اینترنت بهعنوان «فرصت توسعه» وابسته است.