شفاف‌سازی در بازار طلا؛ گام تازه دولت برای تنظیم معاملات آنلاین
دولت چارچوب معاملات آنلاین طلا و نقره را تصویب کرده و بانک مرکزی ملزم به راه‌اندازی «سامانه ناظر» شده است.
آیلین سیروس:
هیئت وزیران در تازه‌ترین مصوبه خود، چارچوب قانونی و نظارتی معاملات برخط طلا، نقره و سایر فلزات گرانبها را تصویب کرد. بر اساس این مصوبه، بانک مرکزی موظف است «سامانه ناظر» را برای پایش، ثبت و کنترل معاملات آنلاین این بازار ایجاد کند؛ اقدامی که می‌تواند تحولی مهم در سامان‌دهی خریدوفروش‌های اینترنتی طلا و جلوگیری از تخلفات و سفته‌بازی به شمار آید.
طی سال‌های اخیر، رشد پلتفرمهای خریدوفروش طلا و نقره در فضای مجازی، با استقبال گسترده مردم و هم‌زمان با نگرانی نهادهای نظارتی همراه بوده است. نبود سازوکار مشخص برای ثبت و رهگیری تراکنش‌ها، زمینه‌ساز بروز تخلفات، پول‌شویی و نوسانات غیرواقعی قیمت شده بود. مصوبه جدید دولت تلاش دارد با تدوین ضوابط فنی و حقوقی مشخص، این فعالیت‌ها را در چارچوب نظام مالی کشور قرار دهد.
بر اساس متن مصوبه، هرگونه فعالیت در زمینه خریدوفروش اینترنتی فلزات گرانبها باید با مجوز رسمی از بانک مرکزی انجام شود و کلیه تراکنش‌ها نیز از طریق سامانه ناظر ثبت و کنترل خواهند شد. این سامانه امکان رهگیری دقیق مبادلات و شفاف‌سازی حجم واقعی معاملات را برای سیاست‌گذاران اقتصادی فراهم می‌کند.
نقش بانک مرکزی و الزامات اجرایی مصوبه
بانک مرکزی موظف شده است در مدت‌زمان مشخص، دستورالعمل اجرایی و فنی سامانه ناظر را تدوین و ابلاغ کند. این نهاد همچنین باید همکاری لازم را با اتحادیه طلا و جواهر، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و نهادهای مالی مرتبط برای اتصال داده‌ها و تطبیق تراکنش‌ها انجام دهد.
کارشناسان معتقدند این اقدام، علاوه بر افزایش اعتماد عمومی به معاملات آنلاین طلا، به ثبات بازار نیز کمک می‌کند؛ زیرا شفافیت در مبادلات، مانع شکل‌گیری قیمت‌های غیرواقعی و معاملات صوری خواهد شد.
پیامدهای اقتصادی و آثار احتمالی بر بازار
تحلیلگران اقتصادی تصویب این چارچوب را نقطه عطفی در گذار بازار طلا از شیوه‌های سنتی به نظام نظارت‌پذیر دیجیتال می‌دانند. انتظار می‌رود با راه‌اندازی سامانه ناظر، معاملات برخط در چارچوب رسمی قرار گرفته و زمینه برای فعالیت شرکت‌های فناور مالی (فین‌تک‌ها) در این حوزه فراهم شود.
از سوی دیگر، این مصوبه می‌تواند بر رفتار سرمایه‌گذاران نیز اثرگذار باشد. تا پیش از این، نبود مقررات مشخص باعث شده بود بخشی از تقاضای سرمایه‌ای به سمت کانال‌های غیررسمی و پرریسک هدایت شود. با شفاف شدن فرایند معاملات و نظارت مستقیم بانک مرکزی، احتمال افزایش اعتماد عمومی و جذب سرمایه‌های خرد در بسترهای مجاز وجود دارد.
گفتنی است تصویب چارچوب معاملات آنلاین طلا و نقره را می‌توان بخشی از سیاست کلان دولت برای تنظیم بازارهای مالی در فضای دیجیتال دانست. با راه‌اندازی سامانه ناظر و نظارت بانک مرکزی، مسیر فعالیت شفاف، قانونی و قابل اعتماد در بازار فلزات گرانبها هموار خواهد شد؛ اقدامی که می‌تواند تعادل تازه‌ای میان نوآوری مالی و کنترل نهادهای حاکمیتی ایجاد کند.