هوش مصنوعی هنوز ابزار نخبگان است
با وجود موج گسترده توجه رسانهای به هوش مصنوعی، آمارهای جهانی نشان میدهد که تنها حدود ۱۰ درصد از جمعیت جهان تاکنون از ChatGPT استفاده کردهاند؛ آماری که از شکاف عمیق دسترسی، سواد دیجیتال و نوع بهرهبرداری از فناوریهای نوین حکایت دارد.
به گزارش کلیک اگرچه ChatGPT به یکی از شناختهشدهترین نمادهای هوش مصنوعی مولد تبدیل شده، اما برخلاف تصور عمومی، استفاده از آن هنوز فراگیر نشده است. سهم ۱۰ درصدی کاربران جهانی نشان میدهد که این ابزار بیش از آنکه یک فناوری عمومی باشد، همچنان در اختیار گروهی محدود قرار دارد؛ گروهی که عمدتاً در کشورهای دارای زیرساخت دیجیتال قویتر، آموزش پیشرفتهتر و دسترسی آزادتر به پلتفرمها زندگی میکنند.
بررسی الگوهای مصرف این ابزار نشان میدهد که کاربران فعلی ChatGPT عمدتاً آن را برای چند هدف مشخص به کار میگیرند. تولید و ویرایش متن، شامل نوشتن مقاله، گزارش، ایمیل و محتوای شبکههای اجتماعی، در صدر کاربردها قرار دارد. پس از آن، یادگیری و آموزش—از توضیح مفاهیم درسی گرفته تا کمک در انجام تکالیف و یادگیری زبان—بخش قابل توجهی از استفاده را به خود اختصاص داده است.
کمکهای شغلی و حرفهای نیز یکی دیگر از کاربردهای اصلی محسوب میشود. بسیاری از کاربران از ChatGPT برای ایدهپردازی، خلاصهسازی اسناد، تهیه رزومه، یا پشتیبانی در برنامهنویسی و تحلیل داده بهره میبرند. در کنار این موارد، استفادههای سبکتر مانند پرسشهای عمومی، سرگرمی و گفتوگو نیز سهمی محدود اما رو به رشد دارند.
با این حال، تحلیل این آمارها نشان میدهد که مسئله اصلی، صرفاً میزان استفاده نیست، بلکه کیفیت و عمق بهرهبرداری است. حتی در میان همان ۱۰ درصد کاربران، بخش بزرگی از استفادهها سطحی و محدود به جایگزینی موتور جستوجو یا ابزار تایپ باقی مانده است. استفاده راهبردی و خلاقانه از هوش مصنوعی—بهعنوان یک دستیار فکری یا ابزار تصمیمسازی—هنوز به لایههای خاصی از کاربران حرفهای و دانشگاهی محدود است.
این وضعیت، زنگ خطری برای سیاستگذاران، نظام آموزشی و رسانهها محسوب میشود. اگر توسعه سواد هوش مصنوعی همگام با گسترش این ابزارها پیش نرود، شکاف دیجیتال وارد مرحلهای تازه خواهد شد؛ شکافی که نهتنها دسترسی، بلکه «توان استفاده مؤثر» را به عامل اصلی نابرابری تبدیل میکند.
در نهایت، آمار ۱۰ درصدی استفاده از ChatGPT نشان میدهد که جهان هنوز در آغاز راه همزیستی با هوش مصنوعی قرار دارد. آینده این فناوری، بیش از آنکه به رشد تعداد کاربران وابسته باشد، به نحوه آموزش، فرهنگسازی و تبدیل استفادههای سطحی به کاربردهای عمیق و مولد گره خورده است.