همه آنچه باید درباره تخلیه‌سازی فرودگاه در شرایط اضطراری بدانیم
تخلیه‌سازی فرودگاه در شرایط اضطراری از جمله عملیات‌هایی است که به ندرت انجام می‌شود. هنگام وقوع یک حمله تروریستی،جنایی و یا حتی آتش‌سوزی در فرودگاه عملیات تخلیه‌سازی مسافران از فرودگاه شروع می‌شود.
به گزارش کلیک، زمانی که یک حمله تروریستی رخ می دهد، داشتن یک مجموعه از سیاست‌‌ها در قبال حمله و به اجرا گذاشتن آن‌ها در هر فرودگاه کاری بسیار دشوار است. هر فرودگاه در هر ایالت در سراسر جهان پلیس‌های اختصاصی دارد. تعداد افسران پلیس در دسترس از یک فرودگاه به فرودگاه دیگر متفاوت است. بعضی از این پلیس‌ها در نقش گشت عبور عمل می‌کنند بعضی دیگر تنها در برخورد با یک حادثه خاص در فرودگاه وارد عمل می‌شوند و شماری دیگر در ۲۴ ساعت و هفت روز هفته در فرودگاه حضور دارند. پلیس می‌تواند از یک ترکیب تاکتیکی آشکار و پنهان در هنگام وقوع حادثه استفاده کند درواقع پلیس‌ها با حضورشان در فرودگاه به عنوان یک عامل بازدارنده بصری عمل می‌کنند. پلیس‌ها در هر لحظه نسبت به کوچکترین وضعیت اضطراری باید واکنش بدهند و از هیچ موقعیتی غافل نمانند. نقش آن‌ها به عنوان یک عامل بازدارنده،جلوگیری،محافظت،تعقیب افراد درگیر در تروریسم و جرم و جنایت جدی سازمان یافته و کمک به آماده‌سازی سازمان ها در زمان بحران‌های اضطراری و بازیابی از یک رویداد است.
به یاد داشته باشید که وقایع و حملات اضطراری اغلب و در کمترین حالت بین شبکه های جهانی فرودگاهها،مسافرت‌های عمومی و خطوط هوایی رخ می‌دهد. اگر چه تعداد حوادثی که می‌بینیم کم است اما هر کدام از آن‌ها می‌تواند یک تهدید دائمی برای این صنعت باشد. تهدید از نظر روش حمله همیشه در حال تغییر است ولی نتیجه همان خواهد شد؛ مرگ،ویرانی،تبلیغات منفی و خطوط هوایی برای همیشه در ذهن مسافران به عنوان تنها هدف مناسب برای حمله توسط یک شخص یا گروه تروریستی باقی می‌ماند.
تاکتیک‌های حمله تروریستی از چاقو شروع می‌شود تا استفاده از وسایل نقلیه،سلاح گرم،مواد منفجره و یا ترکیبی از این موارد با هدف یک حمله غارتگری، این تاکتیک‌ها به کار گرفته می‌شوند. در تمام حملاتی که با برنامه‌ریزی و آماده‌سازی خاصی انجام می‌شود، یک عنصر از شناسایی دشمن وجود خواهد داشت که فرد یا افراد آسیبپذیر از طریق آن تشخیص داده می‌شوند.
تجارب،مهارت‌ها و دانش مدیران امنیتی فرودگاه از نظر تفکر عملیاتی،تاکتیکی و استراتژیک در زمینه امنیت فرودگاه متفاوت هستند و بدون شک نفوذ و تعادل امنیت و تسهیل به عامل وجود دارد. برخی از مدیران ممکن است یک نقش دوگانه داشته باشند؛ این احتمال وجود دارد که در سایر قسمت‌های فرودگاه فعالیت داشته باشد اما در بخش امنیت به عنوان مقام اصلی و پیشرو امنیت فعالیت کنند. همه فرودگاهها از توازن و تعادل یکسانی برخوردار هستند و تنها اندازه فرودگاه می‌تواند به عنوان بخش تاثیر‌گذار در نحوه برخورد با یک حمله تروریستی عمل کند. البته این بدین معنا نیست که فرودگاه‌های کوچک آسیبپذیر نیستند و مورد حمله گروه‌های تروریستی قرار نمی‌گیرند بلکه تروریست‌ها از این فرودگاهها استفاده می‌کنند تا به مکان‌های دیگری بروند چرا که احتمال شناسایی تروریست‌ها در این فرودگاهها بسیار کم است.
تروریست‌ها و جنایتکاران درواقع یک راه و هدف را دنبال می‌کنند و تنها تفاوت آن‌ها در برنامه‌های اجرایی‌شان است. یک مدیر امنیت باید به صورت مداوم با امنیت فرودگاه در تعامل باشد و از خطر یک حمله حتی در پایین‌ترین میزان و نتیجه و عواقب حمله در بالاترین میزان آگاهی داشته باشد. هنگامی که تعادل کسب و کار،هزینه‌ها و سود‌ها نیز به وظایف مدیریتی یک مدیر امنیت اضافه می‌شود می‌توان گفت مدیر امنیتی سخت‌ترین کار را در یک فرودگاه انجام می‌دهد. اگر کارمندی در هنگام پذیرش مسافر سهل‌انگاری کند و اطلاعات مورد نیاز را بررسی نکند ممکن است امنیت فرودگاه در خطر قرار بگیرد و در این حالت مسئولیت مدیر امنیت فرودگاه دو‌چندان می‌شود. استفاده از منابع موجود و انجام هر کاری برای کاهش خطر و تهدید جزو تصمیم‌های اجرایی مدیر امنیت محسوب می‌شود که باید به موقع این تصمیم‌ها را اتخاذ کند تا خطر ریسک به کمترین میزان خود برسد.
درواقع نمی‌توان تروریسم یا جرم و جنایت سازمان یافته جدی را متوقف کرد. اما می‌توان در جهت کاهش ریسک و خطر حملات در بهترین حالت مدیریت کرد تا امنیت فرودگاه به بالاترین میزان خود برسد. به عبارت دیگر امنیت باید از نگاه همه به عنوان یک مسئولیت جدی در نظر گرفته شود نه فقط نهاد‌ها بلکه همه افراد شاغل باید به آن توجه ویژه بکنند. یک رویکرد جامع از منابع مشترک،فناوری مشترک و آموزش وجود دارد و تغییر در این رویکرد با هدف ارتقا امنیت و گسترش آن به تمامی ابعاد یک سازمان و شرکت مانند فرودگاه از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. در این میان افرادی که در فرودگاهها کار می‌کنند بیشتر تحت‌تاثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرند.
برخی از فرودگاهها یک خانه امنیت دارند درحالی که برخی دیگر ارائه‌دهنده امنیت (کارکنان بخش امنیت) دارند. بسیاری از مباحث حول چه چیزی بهتر است وجود دارد چه در خانه امنیت و چه در ارائه دهنده امنیت. خانه امنیت و ارائه دهنده امنیت هر دو باید به صورت کامل آموزش دیده باشند و قادر به انجام کار و مقابله موثر و کارآمد با تمام مسائل امنیتی در محیط باشند.
ژانویه سال ۲۰۱۷ یکی از بزرگترین تخلیه‌سازی‌های فرودگاهی انجام شد. Esteban Santiago بیست و شش ساله از نیوجرسی در فرودگاه بین‌المللی Fort Lauderdale شهر هالیوود آمریکا اقدام به تیراندازی کرد و رعب و وحشت را در میان مسافران و حضار بوجود آورد. در این حادثه پنچ نفر از مسافران به ضرب گلوله کشته و شش نفر دیگر نیز زخمی شدند. فرار مردم به این سو و آن سوی فرودگاه و به دنبال آن تخلیه‌سازی فرودگاه زمانی رخ می‌دهد که یک رویدادی اتفاق بیافتد و مردم دچار رعب و وحشت شوند. این رویداد می‌تواند از طریق حمله تروریستی،جنایت،آتش‌سوزی و غیره رخ بدهد درواقع زمانی که مردم احساس خطر کنند و موقعیت را به گونه‌ای ببینند که یا باید فرار کنند و یا به مبارزه بپردازند، درنهایت اقدام به تخلیه‌سازی فرودگاه می‌کنند.
پس چگونه جامعه فرودگاه می‌تواند گرد هم بیاید؟ چگونه آن‌ها ادغام می‌شوند؟ چه کسی مسئول است و چه کسی کنترلش می‌کند؟ چگونه آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند و چگونه آن‌ها آموزش می‌بینند؟ آیا منابع کافی برای مقابله با یک رویداد و حادثه وجود دارد؟ این‌ها مسائل و پرسش‌هایی هستند که ذهن هر کاربر را درگیر خود می‌کند. اما بزرگترین سوال جیست؟ آیا من آماده‌ام؟ این سوال فقط برای فرماندهان پلیس و مدیران امنیت فرودگاه مطرح نمی‌شود بلکه هر شخصی که در فرودگاه کار می‌کند و هر کارفرمایی که کنترل چند نیرو را بر عهده دارد باید بر حسب نیازهای زمانی فرودگاه همیشه خود و نیرو‌هایش آماده‌باش باشد.
اما سوال دیگری که در اذهان عمومی شکل می‌گیرد این است که چه کسی این مختصات و برنامه‌ی آموزشی کارکنان فرودگاه را تدارک می‌بیند؟ چرا که برخی دیدگاه‌ها و نگرش‌ها ممکن است هنگام وقوع یک رویداد خاص کارساز نباشند. بنابراین چه لزومی دارد که کارکنان آن‌ها را آموزش ببینند؟ این یک نقطه منصفانه است. در بعضی مواقع مدیران امنیتی اتفاقاتی را تجربه کرده‌اند که دور از تصور آن‌ها بود ولی به خوبی توانستند با آماده‌سازی خود و پیاده‌سازی یک برنامه‌ریزی دقیق از عهده‌ی تمامی فرایند‌ها و مراحل رویداد مورد نظر بربیایند. اما گاهی اوقات آموزش‌های اولیه کارکنان به خصوص مدیران امنیتی در رویارویی با مسائل کارساز بوده و به خوبی توانسته خطر را در نطفه خفه کند.
امنیت فرودگاه و واکنش آن به یک رویداد برنامه‌ریزی نشده در یک روز کاری یکی از چالش‌هایی است که هر فرودگاه را می‌تواند درگیر خود کند مهم نیست که عظمت این چالش در چه حدی است. هزینه‌ای که بابت امنیت فرودگاهها و چشم‌انداز‌های تغییر‌پذیر امنیت در مقابل با تهدید‌های تروریسم مصرف می‌شود چقدر است؟ و آیا فرودگاهها به خوبی آماده می‌شوند؟ آیا مدیران امنیتی فرودگاه از درک و دانش بیشتری برخوردار هستند و می‌توانند تهدید‌هایی را که احتمال دارد خطرساز باشد را به موقع تشخیص دهند و در جهت حذف تهدید و خطر اقدام کنند؟
مهم نیست که شرایط خوبی به ظاهر برقرار است و حتی این شرایط شامل حمله تروریسم نمی‌شود مهم این است که یک درصد احتمال وجود دارد حمله رخ دهد و آیا در این صورت فرودگاه آماده رویارویی با این حمله است؟ به عنوان مثال تخلیه‌سازی فرودگاهی را که به جهت آتش‌سوزی انجام می‌شود، در نظر بگیرید. این آتش‌سوزی و تخلیه‌سازی در شرایط عادی می‌تواند کنترل شود اما زمانی که رعب و وحشت مجموعه فرودگاه را در برگیرد این کنترل مشکل می‌شود. آیا در این حالت فرودگاه آمادگی لازم برای کنترل آتش‌سوزی و فرایند تخلیه‌سازی مسافران را دارد؟
در حمله‌ای که به فرودگاه فلوریدا شده بود یک نفر پس از ورود به فرودگاه و جمع‌آوری کیف‌هایش از محل مخصوص، خود را مسلح کرده و سپس پنچ نفر را به ضرب گلوله می‌کشد. پس از این اتفاق تخلیه‌سازی صورت می‌گیرد ضمن اینکه یکی از افسران TSA در جریان درگیری کشته می‌شود. در چنین حوادثی که به این سرعت اتفاق می‌افتند یک اشتباه می‌تواند خسارت‌های جانی و مالی بسیاری به فرودگاه،پرسنل و مسافران وارد کند. اگر نگاهی به ویدیو‌های ضبط شده حادثه فلوریدا بیاندازید مشاهده می‌کنید گروهی از افسران امنیتی در حال قدم زدن در صحن هستند برخی دیگر بر روی جایگاهی نشسته‌اند و این نشان می‌دهد که یک عدم هماهنگی فجیعی بین افسران وجود دارد. حتی حین عملیات تخیله‌سازی بسیاری از ماموران نمی‌دانند باید چکار کنند و این ضعف آموزش‌های اولیه کارکنان و ماموران را نشان می‌دهد. انتظارات مردم از افسران امنیتی هنگام بروز چنین حادثه‌ای فراتر از آن چیزی است که خودشان فکر می‌کنند اما در حادثه فلوریدا یک بی نظمی و ناهماهنگی حکمفرما بود. مردم این سوال را می‌پرسند چرا ماموران امنیتی در مقام،پست و موقعیتی که قرار گرفته بودند نتوانستند کمک‌رسانی کنند.
رویداد‌هایی مانند این همیشه به ما آموزه‌هایی را یاد می‌دهد. این یک انتقاد نیست یک مشاهده و تجربه است. فرض کنید مسافری در یک شرایط ساده قرار گرفته است و او با ایستادن در مقابل پرسنل فرودگاه سوال‌هایی از این قبیل را می‌پرسد: قسمت بررسی چمدان‌ها کجاست؟ تاکسی‌ها کجا پارک کرده‌اند؟ ترمینال اتوبوس کجاست؟ سرویس بهداشتی کجا قرار دارد؟ این‌ها سوال‌های ساده‌ای هستند که هر مسافری امکان دارد با آن‌ها مواجه شود. در حال حاضر با استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های به کار گرفته شده در شبکه فرودگاهها و همچنین نرم‌افزار‌های موبایل فرودگاهها می‌توانید پاسخ همه سوال‌های فوق را بدست آورید و لزومی نداشته باشد یک پرسنل فرودگاه را سوال پیچ کنید.
ماموران امنیتی و پرسنلی که با امنیت فرودگاه در ارتباط هستند باید بیشتر از لحاظ اطلاعات و آموزش‌های لازم به روز باشند. درواقع حفظ جان و امنیت مسافران بر عهده ماموران امنیتی است. سیاستی که هر فرودگاه باید از آن استفاده کند ارتقا سطح آموزش کارکنان،پرسنل و ماموران امنیتی است به طوری که در هر لحظه و هر مکان از فرودگاه آماده‌باش باشند و همانند حملات تروریستی هالییوود و فلوریدا عدم هماهنگی و بی‌نظمی نداشته باشند. یکپارچه بودن سیستم امنیت فرودگاه کمک می‌کند تا سایر بخش‌های فرودگاه به درستی وارد عمل شوند به عنوان مثال زمانی که حمله‌ای رخ می‌دهد و تعدادی از افراد زخمی می‌شوند اگر هماهنگی و نظمی خاص بین کارکنان و ماموران امنیتی برقرار باشد، واحد اورژانس فرودگاه به موقع وارد عمل می‌شود. علاوه بر این، ماموران امنیتی باید در سطحی از دانش و درک و فهم قرار بگیرند که تهدیدات و حملات از پیش تعیین شده گروه‌های تروریستی را پیش‌بینی کنند و اقدامات لازم برای جلوگیری از وقوع حمله را انجام بدهند. ضمن اینکه برقراری اتحاد و هماهنگی میان کارکنان و پرسنل فرودگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تخلیه‌سازی فرودگاه با هدف کاهش خسارت‌های جانی و مالی توسط مدیران و ماموران امنیتی باید به موقع انجام شود ضمن اینکه کنترل این تخلیه‌سازی در زمان اوج رعب و وحشت مردم در صحن فرودگاه اهمیت به‌سزایی دارد.