آن که گفت آری، آن که گفت نه! | نظر چهره‌های سیاسی درباره طرح محدودسازی اینترنت
چهره‌های مختلف تأثیرگذار کشور درباره طرح جدید مجلس برای صیانت از اینترنت و اطلاعات کاربران فضای مجازی چه نظری دارند؟ کدام‌ها موافق هستند و کدام‌ها مخالف؟ در گزارش زیر بخوانید.
دو ماه پر دلهره
حاشیه‌های طرح جنجالی مجلس برای صیانت از اینترنت و اطلاعات کاربران فضای مجازی انگار تمامی ندارد. در یکی دو ماه گذشته که دوباره خبر از تأکید برخی نمایندگان برای تصویب این طرح به میان آمد، تقریباً روزی نیست که شاهد اظهار نظر یکی از چهره‌ها در خصوص طرح نباشیم، یا باز با خواندن جزئیات جدیدش هراس به دلمان نیفتد.
گرچه برخی نماینده‌ها کماکان تأکید دارند که طرحی که از آن در اینترنت صحبت می‌شود طرح قبلی است و طرح جدید کامل‌تر شده، با این حال این چیزی از محدودکنندگی‌اش کم نکرده است. در واقع سندی که پیش از آن دیده بودیم در طول یک ماه گذشته کامل‌تر شده، خلاءهای قانونی‌اش را پر کرده است و با همین قانونی‌تر شدن و افزودن ضوابط جدید به آن، عملاً دست تمام استفاده‌کنندگان از اینترنت را می‌بندد.
حالا کاربران هر روز از خودشان و دیگران سؤال دارند: آیا اینترنت قطع می‌شود؟ آیا دسترسی به فیلترشکن‌ها ناممکن می‌شود؟ آیا دیگر نمی‌توانیم به خدمات گوگل و دیگر شرکت‌های خارجی رجوع کنیم؟
وجود کاربران پر از سؤال شده است و دلهره دارند و در این جنگ روانی که می‌شود گفت میان دو طیف سیاسی کشور راه افتاده، مثل همیشه سرگردانند.
در ادامه به برخی موافقان و مخالفان طرح می‌پردازیم و می‌بینیم آن‌ها چه نظری دارند.
احمد خاتمی: فضای مجازی قتلگاه اخلاق و منش جوانان است
یکی از جدیدترین اظهارنظرهای جنجالی در خصوص اینترنت و موافقت با تصویب این طرح، این هفته از زبان احمد خاتمی بیان شد.
امام جمعه موقت تهران با ذکر این نکته که فضای مجازی قتلگاه اخلاق و منش جوانان است، از دولت ابراهیم رئیسی خواست که زودتر در زمینه مقابله با فضای مجازی آلوده اقدام کند.
بیشتر بخوانید: دیدگاه‌های ابراهیم رئیسی درباره اینترنت و فضای مجازی چیست؟
این عضو فقیه شورای نگهبان ادامه داد: «البته ما هیچ‌گاه مخالف فضای مجازی نبوده‌ایم و نیستیم و برخی‌ها به غلط عنوان می‌کنند که نظام انقلاب اسلامی با فضای مجازی مخالف است. ما با فضای مجازی آلوده مخالفیم و همواره موافق فضای مجازی پاک هستیم.»
وی از دولت فعلی بابت عدم اقدام مناسب برای مقابله با فضای مجازی آلوده انتقاد کرد و گفت: «متأسفانه این دولت اقدام تأثیرگذاری در زمینه مقابله با فضای مجازی آلوده انجام نداد. تقاضای ما از دولت منتخب که در دو هفته آینده شکل خواهد گرفت این است که در زمینه مقابله با فضای مجازی آلوده مقابله کند.»
آیت‌الله خاتمی افزود: «تمام کشورهایی که فناوری اینترنت را در اختیار دارند، استفاده از اینترنت را برای جامعه هدف خود محدود کردند. برای مثال در کشور روسیه خبری از فضای مجازی کشور آمریکا نیست. همه کشورهای توسعه یافته به سمت بومی‌سازی اینترنت رفته‌اند، ولی متأسفانه دولتمردان ما اقدامی در راستای تشکیل اینترنت ملی نکردند.»
امام جمعه موقت تهران ادامه داد: «وقتی فضای مجازی تمام کشورها در اختیار جوانان ما قرار دارد، یعنی فرهنگ تمام کشورها در منازل تمام خانواده‌های ایرانی وجود دارد و آن‌ها به راحتی می‌توانند فرهنگ‌های غلط خودشان را غالب جوانان کنند.»
پیش‌تر عبدالعلی علی‌عسکری، رئیس رسانه ملی هم با آمریکایی خواندن اینترنت و اشاره به نمونه کشورهایی چون چین و روسیه گفته بود: در حال برنامه‌ریزی برای ساخت اینترنت ملی هستیم .
حسن روحانی: نمی‌توان از فضای مجازی فاصله گرفت
رئیس جمهور حسن روحانی دیروز در آخرین حضورش در جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات، بر نقش فضای مجازی و انقلاب اطلاعات در دنیای امروز تأکید کرد و پیشرفت‌ها در این زمینه را نقطه قوت دولت خود دانست.
روحانی با بیان اینکه در دولت تدبیر و امید اقدامات گسترده‌ای در حوزه فناوری اطلاعات و توسعه فضای مجازی انجام شد، گفت: «با توسعه فناوری اطلاعات سرعت ارائه خدمات افزایش یافت، شفافیت و عدالت اجتماعی تقویت شد و برای داده‌های اطلاعاتی امنیت ایجاد شد.»
روحانی اضافه کرد: «اگر پایه‌های اصلی فضای مجازی را زیرساخت، شبکه و سپس آشنایی و همکاری مردم بدانیم، قطعاً پایه چهارم، مقررات و شیوه‌نامه‌هایی است که حرکت در مسیر فناوری اطلاعات را در مسیر درست قرار می‌دهد.»
رئیس جمهور با بیان اینکه در دولت یازدهم و دوازدهم بیش از آنچه در دولت‌های قبل در زمینه فناوری اطلاعات تلاش شده بود، اقدامات مستمر انجام شد، گفت: «اگرچه در این زمینه‌ها به طور کامل اتفاق اندیشه، فکر و نظر وجود نداشت، اما در عین حال حرکت بزرگی را در کنار یکدیگر شروع کردیم و این مسیری است که همه کشورها و ملت‌ها ناچارند در آن گام بردارند.»
روحانی با ذکر این نکته که فضای مجازی، فضای سایبری، اقتصاد دیجیتال و انقلاب اطلاعات در دنیای امروز یک واقعیت است و نمی‌توان از آن فاصله گرفت، اضافه کرد: «اگر می‌خواهیم در این مسیر با سرعت حرکت کنیم، بدون استفاده از فناوری اطلاعات امکان‌پذیر نیست و چنانچه این فناوری کنار گذاشته شود، دریافت و ارائه خدمات از طرف دولت به سرعت امکان نخواهد داشت.»
آذری جهرمی: طرح مجلس باعث کمرنگ شدن دولت در تصمیم‌گیری‌های فضای مجازی می‌شود
وزیر ارتباطات دولت دوازدهم هم از منتقدان ثابت طرح مجلس برای صیانت از اینترنت است و در چند ماه اخیر بارها در صحبت‌های آن به آن اشاره داشته است.
کامل بخوانید: آذری جهرمی خواستار تعویق بررسی طرح صیانت شد
محمدجواد آذری جهرمی که البته قطع 10 روزه اینترنت کشور را در دوران وزارتش در کارنامه دارد، معتقد است که طرح مجلس باعث کمرنگ شدن دولت در تصمیم‌گیری‌های فضای مجازی شده و عملاً دست وزارتخانه را می‌بندد.
او در نامه‌ای که اخیراً خطاب به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نوشته است، گفته که در این طرح تعیین تکلیف قانونی روشن و مشخصی درباره تسهیم و تقسیم مسئولیت‌های قانونی میان خدمات پایه کاربردی، سایر خدمات و کاربران فضای مجازی نشده و منجر به ایجاد دولت موازی به واسطه اعطای اختیارات تنظیم‌گری به نهادی خارج از دولت شده است.
آذری جهرمی در این نامه تأکید می‌کند که فقدان رویکرد حمایتی در سه بخش تنظیم‌گران موجود، ارائه‌دهندگان خدمات و کاربران این فضا در این طرح نمایان است. او با اشاره به اصل 3 و سایر اصول قانون اساسی می‌نویسد که در این قانون‌ها به کرات حقوقی را برای مردم -که در اینجا کاربران و کسب‌وکارهای فعال در فضای مجازی هستند- روشن کرده است. این در حالی است که پرداختن ناقص به برخی از حقوق نظیر حریم خصوصی و عدم تببین دقیق آن چشم‌انداز روشنی از استیفای حقوق مردم متبادر نمی‌سازد؛ بلکه به عقیده وزیر ارتباطات همه را به نهادهایی فراقانونی واگذار می‌کند و از طرفی حق مجلس را نیز برای ورود و مداخله به این مباحث از نمایندگان سلب می‌کند.
آذری جهرمی درخواست کرده که تصویب این طرح تا پایان دولت دوازدهم به تعویق بیفتد.
نمایندگان مخالف؛ اعتراض در توییتر
گرچه امضای عده‌ای از نمایندگان مجلس پای این طرح صیانت دیده می‌شود و آن‌ها نسبت به تصویب هرچه سریع‌تر این طرح پافشاری می‌کنند، با این حال برخی دیگر از نمایندگان هم با طرح مخالف هستند و اعتراضشان را در فضاهای مختلف همچون توییتر اعلام کرده‌اند.
ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در قالب توییتی در صفحه‌اش نوشت: «ضمن تأکید بر مدیریت و صیانت فضای به‌هم‌ریخته مجازی کشور، پیشنهادم برای طرح مهم «صیانت از فضای مجازی» تشکیل کمیسیون مشترک اجتماعی، فرهنگی و قضایی است. اجرای اصل ۸۵ طرحی به این مهمی و پیچیدگی درست نیست و مخالف این اتفاقم.»
مجتبی توانگر، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی هم تأکید کرده است: «اگر قرعه به نام بنده باشد می‌گویم این طرح هیچ ربطی به فرمایشات رهبری مبنی بر ساماندهی فضای مجازی ندارد. هیچ فوریتی ندارد و احتمالاً شورای نگهبان نیز با آن مخالفت می‌کند. از همکارانم هم می‌خواهم با آن مخالفت کنند و در دامی که مقابل دولت آقای رئیسی طراحی شده نیفتند.»
پیش از این احمد آوایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم در قالب چند توییت نوشته بود: «با ولنگاری در فضای مجازی باید مقابله کرد، اما نه به این معنا که به دنبال «بازگشت به عقب» باشیم. طرح محدودسازی و مسدودسازی پیام‌رسان‌ها نه‌تنها صیانت از کاربران نیست، که مخالفت با خواست و اراده آن‌هاست. بی‌توجهی به مردمان مستضعف اما خلاقی است که در این اوضاع آشفته اقتصادی، از طریق همین پیام‌رسان‌ها امرار معاش می‌کنند.»
آوایی افزوده بود: «جلوگیری از ولنگاری در فضای مجازی، روش‌های مدیریتی نرم می‌طلبد نه عقب‌گرد با اقدامات آمرانه سخت. از فرصت تهدید نسازیم. ما نمی‌توانیم در مقابل مردم بایستیم.»
کسب‌وکارها بیانیه دادند: صدمات طرح بیشتر از فایده‌اش است!
علاوه بر چهره‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، کسب‌وکارهای آنلاین کشور هم با ابراز نگرانی از تصویب طرح مجلس و تأثیری که روی آینده کاری‌شان می‌گذارد، با انتشار بیانیه‌ای نگرانی‌شان را اعلام کردند.
آن‌ها در بخشی از بیانیه خود چنین نوشتند:
«طرحی که این روزها با نام «حمایت از حقوق کاربران» در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است، ما کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی را هم در کنار عموم جامعه نگران کرده است. این طرح اشکالات متعددی دارد که در روزهای اخیر توسط کارشناسان مختلف تبیین و بررسی شده و ما از تکرار آن‌ها اجتناب می‌کنیم، اما لازم می‌دانیم که تأکید کنیم این طرح قطعاً به نفع کسب‌وکارهای اینترنتی ایرانی هم نیست و تدوین‌کنندگان آن بدانند صدمات و خسارات این طرح به کسب‌وکارهای بومی، به مراتب بیشتر از کمک به آن‌هاست.
ما صریحاً اعلام می‌کنیم محدودسازی سرویس‌دهندگان خارجی و مسدود کردن آن‌ها به‌هیچ‌وجه به کسب‌وکارهای ایرانی کمک نمی‌کند. رشد در فضای رقابت ایجاد می‌شود و کیفیت خدمات با تنوع انتخاب‌های کاربران بالا می‌رود. ما با تکیه بر نیروی توانمند انسانی و شناخت بهتر از سلیقه هموطنان، بخت رقابت و جذب اعتماد کاربران را داریم و بدون نیاز به مداخلات سلبی هم می‌توانیم به رشد خود ادامه دهیم. مهم‌ترین حمایتی که دولت و نهادهای سیاست‌گذار می‌توانند از کسب‌وکارهای ایران داشته باشند، کاهش دخالت‌ها و رفع ده‌ها مجوز و محدودیت غیرضروری است که هر روز بر ما تحمیل می‌شود.»
بازار، آپارات، دیوار، فیلیمو، بلد، پیاده، ویرگول، یکتانت، شیپور، سینماتیکت، تیوال، شاتل و نماوا از جمله امضاکنندگان این بیانیه بودند.
مدیر یکتانت: تصویب طرح صیانت مجلس موجب تزریق ناامیدی است
بالاخره تصویب می‌شود یا نه؟
تاریخ دقیق تصویب طرح مجلس هنوز مشخص نشده است. طرح در هفته‌های اخیر بارها به صحن علنی رفته و برگشته است. به نظر می‌رسد دولت حسن روحانی بعد از سابقه‌ای که در قطع 10 روزه اینترنت در آبان 98 دارد، می‌کوشد تصویب این طرح هم با نام دولت او گره نخورد و لذا در حال تلاش و پافشاری برای این است که طرح را تا زمان استقرار دولت ابراهیم رئیسی به تعویق بیندازد.
در این فرصت کارشناسان، انجمن‌های صنفی و حتی گروه‌های مردمی می‌توانند به کارزارهای اعتراضی خود ادامه داده و نسبت به عواقب این طرح هشدار دهند. با این حال تنها یک چیز مشخص است: تصویب طرح مجلس به صلاح کاربران اینترنت نیست.
در همین باره: بررسی طرح صیانت کاربران در فضای مجازی به تعویق افتاد!