طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی این هفته به مجلس میرود | استفاده شهروندان از اینترنت دوباره محدود
رسانه کلیک - طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی طبق اصل ۸۵ قانون اساسی، در دستور کار این هفته مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. طرحی که در صورت تصویب میتواند ضوابط استفاده کاربران را از فضای مجازی و پیامرسانهای اجتماعی تغییر داده و با محدودیتهای جدی مواجه کند.
طبق این طرح که در دستور کار بررسی مجلس قرار گرفته است، نمایندگان درصدد هستند قوانین محدودکننده جدیدی را برای استفاده شهروندان از اینترنت تصویب کنند. ممنوعیت استفاده از پیامرسانهای خارجی، تغییر در پهنای باند اینترنت داخلی و خارجی و نیز غیرقانونی اعلام شدن استفاده از فیلترشکن برای دسترسی به سایتهای فیلتر شده و جریمه نقدی و حبس برای استفادهکنندگان از آن، از جمله بندهای مختلف این طرح است.
مدتی قبل رضا تقیپور، نماینده شهر تهران در مجلس شورای اسلامی، در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم از تلاش 170 نفره نمایندگان برای تصویب این طرح خبر داده و گفته بود: «این طرح به زودی در دستور کار پارلمان قرار میگیرد و پس از تبدیل شدن به قانون امیدواریم این حوزه ساماندهی خوبی پیدا کند.» تقیپور با اشاره به خلاءهای قانونی در زمینه صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی تأکید کرده بود: «ما هم باید مثل کشورهای اروپایی، با قانونگذاری به سمت صیانت از حقوق کاربران خود برویم.»
این مصاحبه خیلی زود حذف و مطرح کردن طرح مسدود کردن شبکه های اجتماعی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، حاصل شیطنتهای برخی جناحهای سیاسی عنوان شد.
با این حال نسخهای از طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی، در پایگاه ملی اطلاعرسانی قوانین و مقررات کشور قرار گرفته است و مطالعه برخی بندهای آن سؤالاتی را برای کاربران و فعالان فضای مجازی ایجاد میکند.
حذف پیامرسانهای خارجی امکانپذیر است؟
از اصلیترین مواردی که طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی به آن اشاره داشته است، تشویق کاربران به استفاده از پیامرسانهای داخلی به جای خارجی است. در سالهای اخیر تلاشهای زیادی در این زمینه صورت گرفت تا کاربران از اپلیکیشنهای بومی تولید داخل برای انتقال پیام و ارتباط با اطرافیان استفاده کنند؛ طرحهایی که البته هیچکدام موفق نبود.
اپلیکیشنهایی چون سروش، آیگپ، بیسفون، بله و ایتا از جمله این پیامرسانها بودند که با صرف بودجههایی قابل توجه پا به عرصه حیات گذاشتند و از حمایت و تبلیغ نهادهایی چون صداوسیما هم برخوردار بودند. اما هیچکدام از این اپلیکیشنها نتوانستند رضایت و اطمینان مردم را به خود جلب کنند و امکانات کاربریشان هم قابل رقابت با اپلیکیشنهای خارجی نبود. به این بحث حفرههای امنیتی و درز پیدا کردن اطلاعات کاربران این اپلیکیشنها را هم باید افزود.
از طرف دیگر اپلیکیشنهای پیامرسانی چون تلگرام و واتساپ هنوز پرطرفدارترین اپلیکیشنهای دریافت و ارسال پیام برای مخاطبان ایرانی هستند. تلگرام گرچه بعد از فیلتر شدن رسمی آن در سال 97 قدری از روزهای اوجش دور افتاد، اما هنوز بخش زیادی از مردم جامعه و آنهایی که گوشی هوشمند دارند، از تلگرام هم استفاده میکنند.
آیا میتوان استفاده از فیلترشکن را برای همیشه ممنوع کرد؟
نکته دیگری که در طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی دیده میشود، غیرقانونی اعلام شدن استفاده از ویپیان و فیلترشکن برای دسترسی به سایتهای فیلتر شده و جریمه نقدی و حبس برای استفادهکنندگان از آن است.
در این طرح نوشته شده: «هر شخصی که اقدام به تولید، تکثیر، توزیع، معامله و انتشار یا در دسترس قرار دادن غیرمجاز هر نوع نرمافزار یا ابزار رایانهای الکترونیکی (نظیر ویپیان و فیلترشکن) که امکان دسترسی به پایگاههای اینترنتی و پیامرسانهای غیرقانونی مسدود شده را به طور مستقیم یا غیرمستقیم فراهم کند، به حبس یا جزای نقدی درجه ۶ محکوم میشود.»
این در حالی است که بخش زیادی از وبسایتهای خارجی، حتی در موضوعات مختلف آموزشی و خبری فیلتر هستند و استفاده از اینترنت بدون فیلترشکن عملاً برای کاربران ناممکن شده است. ضمن اینکه باید به شبکه اجتماعی توییتر هم اشاره کرد که هنوز در ایران فیلتر است و با این حال بسیاری از مقامات رسمی کشور در آن فعالیت میکنند.
حسن روحانی، ابراهیم رئیسی، محسن رضایی، سعید جلیلی، محمدجواد ظریف، محمدجواد آذری جهرمی و بسیاری دیگر از چهرههای سیاسی کشور را میتوان نام برد که فعالیتی جدی در فضای توییتر دارند و از آن برای خبررسانی استفاده میکنند.
حالا کاربران فضای مجازی، آنهایی که این روزها با آموزشهای از راه دور سروکار دارند و صاحبان فروشگاههای اینترنتی و استفادهکنندگان از سایتهای خبری خارجی و همه و همه با نگرانی منتظر هستند ببینند آینده استفادهشان از این فضا به چه سمت و سویی میرود. کاربرانی که تجربه قطع دسترسی به اینترنت خارجی را هم از سر گذراندهاند و این روزها با نگرانی برای از دست دادن دوباره این فضا و حق شهروندیشان برای دسترسی به اطلاعات دستوپنجه نرم میکنند.