بازار، دروازه اصلی دسترسی کاربران ایرانی به اپلیکیشن‌ها
گزارش سال ۱۴۰۳ بازار که به‌تازگی منتشر شده، تنها یک مجموعه داده و آمار از فعالیت‌های بزرگ‌ترین اپ‌استور ایران نیست؛ بلکه تصویری جامع از زیست‌بوم دیجیتال کشور ارائه می‌دهد.
به گزارش کلیک، گزارش سال ۱۴۰۳ بازار نشان می‌دهد که چگونه بازار توانسته در میانه محدودیت‌های اینترنتی، تحریم‌های بین‌المللی و رقابت‌های جهانی، جایگاه خود را به‌عنوان دروازه اصلی دسترسی کاربران ایرانی به اپلیکیشن‌ها حفظ کند و حتی توسعه دهد.
نقطه عطف مالکیت و پذیرش فرابورس
سال ۱۴۰۳ برای بازار سالی سرنوشت‌ساز بود. مهم‌ترین رویداد، تغییر مالکیت این پلتفرم از گروه هزاردستان به گروه «پگاه داده‌کاوان شریف» (تپسل) بود؛ معامله‌ای که به‌عنوان بزرگ‌ترین خروج سرمایه‌گذار در اکوسیستم استارتاپی ایران شناخته شد و می‌تواند الگویی برای بلوغ مالی استارتاپ‌های دیگر باشد. دومین نقطه عطف، پذیرش بازار در فرابورس بود که پس از چهار سال تلاش مستمر محقق شد. این پذیرش، نه‌تنها یک موفقیت نمادین است بلکه مسیر جذب سرمایه‌های جدید و افزایش شفافیت مالی را برای این شرکت هموار می‌کند.
حرکت سوم بازار در ۱۴۰۳، بازگشت سرویس تماشای آنلاین محتوای ویدیویی بود؛ اقدامی که نشان می‌دهد این پلتفرم به دنبال تکمیل چرخه تجربه کاربری است و می‌خواهد فراتر از یک فروشگاه اپلیکیشن صرف، به پلتفرمی جامع برای سرگرمی و محتوا تبدیل شود.
بازار، از پاسخ به نیاز تا مرجع ملی
بازار در سال ۱۳۸۹ به‌عنوان پاسخی به نیاز کاربران برای دسترسی آسان به اپلیکیشن‌های اندرویدی شکل گرفت. چهارده سال بعد، اکنون بیش از ۵۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد و همچنان به‌عنوان دروازه اصلی ورود به اکوسیستم اندروید در ایران عمل می‌کند. داده‌های گزارش نشان می‌دهد که ۹۱ درصد کاربران گوشی‌های هوشمند در ایران از اندروید استفاده می‌کنند؛ رقمی که حتی از میانگین جهانی (۷۶ درصد) بالاتر است.
این وابستگی به اکوسیستم اندروید هم فرصت است و هم چالش: فرصت از آن جهت که توسعه‌دهندگان ایرانی می‌توانند با تمرکز بر یک پلتفرم، مخاطب وسیعی را پوشش دهند و چالش از آن نظر که تحریم‌ها و محدودیت‌های داخلی مانع ارتباط آزاد با توسعه‌دهندگان خارجی می‌شود. گزارش بازار تأکید می‌کند که این پلتفرم با ایجاد پنجره‌هایی برای حضور توسعه‌دهندگان بین‌المللی و تقویت اکوسیستم داخلی تلاش دارد تعادلی میان این دو برقرار کند.
رکوردی که روایتگر بلوغ کاربران است
یکی از شاخص‌ترین داده‌های گزارش ۱۴۰۳، ثبت بیش از یک میلیارد بروزرسانی اپلیکیشن توسط کاربران است؛ عددی بی‌سابقه در تاریخ بازار. این رکورد، نه‌تنها حاصل تلاش توسعه‌دهندگان برای بهبود تجربه کاربری و افزودن قابلیت‌های جدید – از جمله ادغام فناوری‌های هوش مصنوعی در اپلیکیشن‌های مالی و سرگرمی – است، بلکه نشانه‌ای از بلوغ کاربران ایرانی در درک اهمیت بروزرسانی برای امنیت و کارایی است.
به موازات این دستاورد، توسعه‌دهندگان در سال گذشته بیش از ۳۳ هزار و ۵۰۰ نسخه جدید از اپلیکیشن‌های خود را منتشر کرده‌اند که نشان‌دهنده پویایی این بازار است. این چرخه سریع به‌روزرسانی به بهبود کیفیت خدمات و حفظ رقابت‌پذیری اپلیکیشن‌ها کمک می‌کند.
پرجستجوترین‌ها و آینه‌ای از فرهنگ دیجیتال
گزارش بازار همچنین نگاهی به رفتار جستجوی کاربران انداخته است. همانند سال‌های قبل، کلمه «بازی» و ترکیبات مرتبط با آن پرجستجوترین واژه بوده‌اند که نشان از علاقه عمیق کاربران به محتوای سرگرمی دارد. روبیکا، دیوار و ایتا نیز جزو پرجستجوترین نام‌ها بوده‌اند و جالب‌تر آنکه عبارت «فیلترشکن» همچنان در بین ده جستجوی برتر قرار دارد؛ نشانه‌ای از شکاف میان نیاز کاربران و سیاست‌های محدودکننده اینترنت.
دو دسته‌بندی «ابزارها» و «شبکه‌های اجتماعی» بیشترین تعداد نصب را داشته‌اند، در حالی که رشد دسته «امور مالی» با ۱۲ درصد افزایش نصب در سال ۱۴۰۳ چشمگیر بوده است. این رشد تقاضا برای راهکارهای نوین مالی – از نئوبانک‌ها تا اپلیکیشن‌های خریدوفروش طلا – نشان می‌دهد که کاربران ایرانی بیش از پیش به دنبال مدیریت هوشمند پول و سرمایه خود هستند. برای اکوسیستم فین‌تک، این آمار یک فرصت طلایی است.
هوش مصنوعی؛ میدان رقابت تازه
بخش دیگری از گزارش به اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی مولد اختصاص دارد. در این حوزه، «ویرا» به‌عنوان یک اپلیکیشن ایرانی با ثبت بیش از یک‌میلیون نصب جدید، از ChatGPT با ۷۰۰ هزار نصب پیشی گرفته است. این مقایسه، اهمیت بومی‌سازی خدمات نوین را برجسته می‌کند؛ کاربر ایرانی به محصولی اعتماد می‌کند که با نیازهای محلی سازگار باشد، حتی اگر نمونه خارجی آن مشهورتر باشد.
تحلیل بازار سخت‌افزار؛ سلطه میان‌رده‌ها
یکی از جالب‌ترین بخش‌های گزارش، تحلیل دستگاه‌های متصل به بازار است. تا کنون بیش از ۱۶۶ میلیون دستگاه ثبت شده و سامسونگ با ۶۰ درصد سهم بازار پیشتاز است. شیائومی با ۳۴ درصد در حال کم کردن فاصله است و این دو برند روی‌هم‌رفته ۸۴ درصد بازار گوشی ایران را در اختیار دارند.
اما نکته کلیدی، گرایش کاربران به گوشی‌های میان‌رده و اقتصادی است. بیش از نیمی از ۲۰ مدل پرطرفدار سال ۱۴۰۳، گوشی‌های اقتصادی با قیمت ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان بوده‌اند. این رفتار مصرفی نشان می‌دهد که کاربران ایرانی به دنبال «بهترین ارزش در برابر هزینه» هستند و توسعه‌دهندگان باید محصولات خود را برای سخت‌افزارهای میان‌رده بهینه کنند؛ از جمله کاهش مصرف باتری و حافظه.
رفع فیلتر گوگل‌پلی؛ آزمونی برای بازار
دی‌ماه ۱۴۰۳ شاهد رویدادی مهم بود: رفع فیلتر گوگل‌پلی. داده‌های بازار نشان می‌دهد که برخلاف تصور، این رفع فیلتر شوک منفی جدی به نصب اپلیکیشن از بازار وارد نکرد. کاربران پس از دوره‌ای که مجبور به استفاده از بازار شده بودند، اکنون بر اساس نیاز واقعی بین دو پلتفرم انتخاب می‌کنند. به گفته شهاب خدابخش، مدیرعامل وقت بازار، رقابت سالم – نه فیلترینگ – عامل واقعی رشد اکوسیستم است. این پیام روشنی برای سیاست‌گذاران است که به جای محدودیت، باید بر ایجاد بسترهای رقابتی تمرکز کنند.
تاب‌آوری اکوسیستم و نقش بازار
گزارش ۱۴۰۳ بازار نشان می‌دهد که علی‌رغم فشارهای اقتصادی، فیلترینگ و محدودیت‌های فنی، کاربران ایرانی رفتاری فعالانه و هوشمندانه دارند. آن‌ها به‌طور مستمر اپلیکیشن‌های خود را به‌روزرسانی می‌کنند، از راهکارهای مالی نوین استقبال نشان می‌دهند و با وجود محدودیت‌ها، همچنان به اپلیکیشن‌های بین‌المللی علاقه دارند.
از سوی دیگر، توسعه‌دهندگان ایرانی نیز بی‌وقفه در حال ارتقای محصولات خود هستند. همین تعامل پویا میان کاربر و توسعه‌دهنده است که زیست‌بوم دیجیتال کشور را زنده نگه داشته است. بازار در این میان نقش تسهیلگر و مرجع را بازی می‌کند؛ نقشی که اگرچه اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما ستون فقرات بخش بزرگی از اقتصاد دیجیتال ایران است.
آینده‌ای که بازار ترسیم می‌کند
گزارش سال ۱۴۰۳ نه‌تنها مروری بر گذشته بازار است، بلکه نقشه راهی برای آینده اکوسیستم دیجیتال ایران ترسیم می‌کند. پیام اصلی این گزارش روشن است: اکوسیستم دیجیتال ایران به بلوغ رسیده و آماده عبور از مرحله بقا به مرحله رقابت جهانی است. تحقق این چشم‌انداز اما نیازمند سیاست‌های حمایتی شفاف، رفع موانع حقوقی و ایجاد زیرساخت‌های پایدار اینترنت است.
بازار در چهارده‌سالگی خود ثابت کرده که می‌تواند در برابر تکانه‌های بیرونی پایدار بماند. اکنون پرسش این است که آیا اکوسیستم سیاست‌گذاری کشور نیز می‌تواند همپای این رشد حرکت کند و بستر رقابت آزاد و سالم را فراهم آورد یا خیر. پاسخ به این پرسش، آینده فناوری و نوآوری در ایران را رقم خواهد زد.
برای خواندن فایل کامل گزارش اینجا کلیک کنید.