ماجرای دستگاه کرونا یاب مستعان چیست؟
رسانه کلیک - تنها چند ساعت از اینکه سردار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران، در مراسمی از اختراع دستگاه کرونا یاب مستعان رونمایی کرد، سخنگوی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد که دستگاه رونمایی شده تاییدیه وزارت بهداشت را ندارد!
کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت، در نشست خبری ویدئویی خود در درباره ساخت این دستگاه گفت: «اگر این دستگاه از سوی وزارت بهداشت تأیید شده بود، حتما در گزارش رونمایی آن اعلام می‌شد. مرجع تأیید وزارت بهداشت است. تا این لحظه بسیاری از این زحمات کشیده شده و تلاش‌های زیادی شده؛ ولی مواردی که تأیید نهایی گرفته، بسیار کم بوده است. به این دستگاه سازمان غذا و دارو تأییدیه‌ای نداده است. اگر تأیید بشود، مجوز تولید انبوه می‌دهیم.»
همچنین سازمان غذا و دارو اعلام کرد که این دستگاه اصلا برای گرفتن تأییدیه سراغ سازمان غذا و دارو نرفته است. دبیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت سازمان غذا و دارو با اشاره به وضعیت شبکه آزمایشگاهی کرونا در کشور، درباره دستگاه کرونا یاب که به‌تازگی از آن رونمایی شده، گفت: «هر چیزی که بخواهد در سیستم آزمایشگاهی و تشخیصی ما استفاده شود، حتما باید از سوی سازمان غذا و دارو تأیید شود.»
اما ماجرا دستگاه کرونا یاب چیست؟
سردار سلامی اسم این دستگاه را « مستعان ۱۱۰» نامیده و وسیله ای کاملا ایرانی معرفی کرد که توسط محققان و نخبگان بسیجی ساخته شده است و می‌تواند بدون نیاز به گرفتن خون، در مدت 5 ثانیه تا شعاع صدمتری ویروس کرونا را شناسایی کند.
وی افزود: «اساس کارکرد این دستگاه این گونه است که با استفاده از ایجاد میدان مغناطیسی یعنی استفاده از ویروس دوقطبی که داخل این دستگاه تعبیه می‌شود هر نقطه‌ای از محیط تا شعاع 100 متر که آلوده به ویروس باشد آنتن این دستگاه درست مقابل این نقطه قرار خواهد گرفت و در مدت حدود 5 ثانیه موفق به کشف محیط آلوده می‌شود.»
غلامرضا سلیمانی نیز درباره شکل‌گیری ایده اختراع مستعان صحبت کرد: «ما در سازمان بسیج در حال حاضر همه حمایت‌ها را در موصوع علمی پژوهشی روی کرونا گذاشته‌ایم. از همه کشور ایده‌هایی گرفتیم که یکی از عالی ترین ایده‌ها دستگاهی بود که امروز توسط این گروه علمی و نوآور خدمتتان معرفی کردیم.»
بررسی ادعای تشخیص کرونا از فاصله 100 متری
همانطور که سردار سلامی گفت، دستگاه مستعان می‌تواند ویروس کرونا را در مدت 5 ثانیه از فاصله 100 متری تشخیص داده و جهت یابی کند.
در یک نگاه علمی می‌توان گفت ویروس کرونا ابعادی نانومتری دارد و نسبت 100 متر به یک نانومتر متتاسب است با 100میلیون کیلومتر به یک متر؛ یعنی تشخیص یک فرد از فاصله 100 میلیون کیلومتری!
از طرفی نیز فاصله زمین تا کره ماه کمتر از 400هزار کیلومتر، شعاع زمین 6400کیلومتر و فاصله زمین تا خورشید 150میلیون کیلومتر است!
همچنین انجمن فیزیک ایران در مورد ساخت مستعان نوشت: «در روزهای اخیر خبرهایی از بعضی از رسانه‌های رسمی در مورد اختراع بدیع وسیله‌ای برای تشخیص آلودگی به‌ویروس کرونا از راه دور منتشر شده است. در بیان این خبر به‌عبارت‌های با ظاهر علمی مانند امواج الکترومغناطیس، دوقطبی‌های مغناطیسی و الکتریکی و دیگر عبارت‌هایی از حوزه فیزیک اشاره شده است. با وجود اینکه روش‌های تشخیص و شناسایی با استفاده از مشخصه‌های فیزیکی مواد در علم فیزیک بسیار پر کاربردند ولی دانش بشری در حال حاضر توان شناسایی و آشکارسازی ذراتی با ابعاد حدود 100 نانومتر را از راه دور ندارد و چنین ادعایی باورناپذیر و در حد داستان‌های علمی و تخیلی است.»
کرونا یاب یا همه چیز یاب؟
پس از انتشار ویدئوی خبر رونمایی ویروس یاب مستعان توسط سپاه پاسداران، برخی کاربران فضای مجازی عنوان کردند که این دستگاه پیشتر به عنوان ردیاب قاچاق سوخت معرفی شده و شخصی به نام کامبیز گلشنی مخترع آن است. این دستگاه در خرداد 1396 با عنوان دستگاه‌های سوخت یاب الکترونیکی در نواحی مرزی نصب شده است.
کامبیز گلشنی، مخترع ارومیه‌ای
با دیدن تصاویر متوجه می‌شویم کامبیز گلشنی همان فردی است که در مراسم رونمایی این دستگاه را امتحان می‌کند. او در تصاویر مربوط به سال 96 هم همین دستگاه را در دست گرفته و رو به کامیون‌هایی که قرار بود از مرز رد شوند ایستاده بود. او ادعا کرده بود که این دستگاه می‌تواند خودروهایی که سوخت اضافی حمل می‌کنند را شناسایی کند!
دی ماه سال 98 گلشنی این دستگاه را ردیابی آب‌های زیرزمینی اطراف دریاچه ارومیه معرفی می‌کند. گلشنی که اهل ارومیه است می‌گوید: «اگر در غشای این دستگاه آب شور بریزیم آب‌های زیرزمینی اطراف دریاچه را تا فاصله 300 متری شناسایی می‌کند و می‌تواند دریاچه ارومیه را نجات دهد.»
علاوه بر این، در مستند «مخترع آهنی» که شبکه افق آن را پخش کرد، گفته شد که این دستگاه توانسته است چندین معدن مس را نیز در اطراف ساوه شناسایی کند.
پیدا شدن یک نمونه خارجی
پس از رونمایی و توضیحات درباره این دستگاه مشخص شد که وسیله شبیه به آن پیشتر از سوی یک کلاهبردار بریتانیایی به عنوان دستگاه ردیاب بمب و مواد منفجره به بسیاری از کشورها از جمله عراق، ایران، لبنان و ... فروخته شده است!
سال 92 روزنامه گاردین از کلاه‌برداری این فرد بریتانیایی که جیم مک کورمیک نام داشت خبر داد. او درباره دستگاه نوشت: «این دستگاه که متشکل از یک آنتن بلند چرخان و دسته‌ای پلاستیکی است شباهت زیادی به محصولی به نام توپ یاب گلف دارد که به قیمت تنها 20دلار فروخته می‌شود! در حالی که نوع تغییر یافته همین محصول توسط جیم مک کورمیک به عنوان بمب یاب به مبلغ هر دستگاه هفت هزار دلار نیز به فروش رفته است.»
فرایند تست و تولید مستعان ۱۱۰
سردار رمضان شریف، سخنگو و مسئول روابط‌عمومی کل سپاه پاسداران می‌گوید: «دستگاه کرونا یاب پیش از رونمایی رسمی بیش از ۱۰ روز در دست‌کم ۱۰ بیمارستان و مرکز درمانی درگیر بیماران کرونایی در کشور آزمایش شده است. همچنین فرایند تولید و قابلیت‌های فنی آن با حضور اصحاب رسانه تشریح می‌شود.»
شریف از متخصصان خواست از شتاب‌زدگی در قضاوت درباره این سامانه پرهیز کنند؛ چراکه به تعبیر او غالب واکنش‌هایی که بیشتر از سوی رسانه‌های بیگانه طراحی و ضریب داده شده، ناشی از احساس ضعف، حقارت و استیصال آنان از اقتدار و اراده ایرانی است.
سردار شریف خاطر نشان کرد: «سطح و میزان دقت این سامانه در تشخیص و کشف کرونا بین ۷۰ تا ۸۰ درصد مورد اذعان متخصصین و پزشکان قرار گرفته است که در صورت نیاز اساسی بیمارستان‌ها و پزشکان منتشر خواهد شد.»