بزرگترین مجموعه معابد ایران باستان، شناسایی شد
پس از بررسی‌های ژئوفیزیک و مستندنگاری، بزرگترین مجموعه معابد ایران باستان، در بخش مرکزی شهر «گور» در فیروزآباد فارس شناسایی شد.
مستندنگاری بخش مرکزی شهر «گور» در استان فارس
به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، «علیرضا عسکری چاوردی» مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد گفت: «نتایج فصل اول مستندنگاری و بررسی ژئوفیزیک در بخش مرکزی شهر «گور» در سال ۱۳۹۸ و بعد تداوم این برنامه، در چارچوب همکاری پایگاه میراث جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس با اداره کل پایگاه‌های میراث‌جهانی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، پژوهشگاه، دانشگاه بولونیا و دانشگاه شیراز، طی سه سال مطالعات سطح‌الارضی در جهت شناخت سازه‌های معماری واقع در دایره مرکزی شهر گور ادامه پیدا کرد. سازه‌های معماری موجود در محدوده‌ای به وسعت ۲ هکتار پیرامون منار مرکزی این شهر، مستندنگاری شد و کارکرد آنها مورد مطالعه قرار گرفت.»
۴ جرز سنگی به نام تخت‌نشین و یک برج منار مانند در شهر گور
این باستان‌شناس افزود: «بقایای چهار جرز سنگی معروف به «تخت‌نشین» به ابعاد ۲۶ در ۲۶ متر با ارتفاع حداقل ۸ متر و یک برج منار مانند، به ارتفاع ۳۰ متر سال‌هاست که در بخش مرکزی شهر گور نمایان بوده و بلوک‌های سنگی ویرانه‌های این آتشکده مهم در سطح محوطه به صورت پراکنده به جا مانده است.»
وی با بیان اینکه درک روابط معماری این سازه‌های معماری پراکنده، نیازمند شناسایی و مستندنگاری دقیق بود تا بتوان به تحلیلی جامع از ارتباط فضایی و مکانی سازه‌ها دست یافت، تصریح‌کرد: «خوشبختانه این کار با استفاده از روش مستندنگاری پهباد با بُرد کوتاه و طراحی سازه‌ها انجام گرفت و نقشه‌های مختلف تهیه شد.»
عسکری چاوردی اظهار‌کرد: «با مطالعه سبک‌شناسی سازه‌های معماری نمایان و درک روابط بین سازه‌ها در تطبیق با پلان فضا‌های اصلی و الحاقات وابسته به آن و مقایسه با پلان بنا‌های مکشوفه مذهبی دوره ساسانی، کارکرد سازه‌های معماری در بخش‌های الحاقی و مرتبط با دو بنای تخت‌نشین و منار مرکزی شهر گور، روشن شد.»
مجموعه معماری بخش مرکزی شهر «گور»، کارکرد واحد مذهبی داشته است
مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد گفت: «بنای تخت‌نشین و مجموعه ساختمان‌های پیرامونی آن روی یک صفه به ابعاد ۶۵ در ۸۰ متر در یک مجموعه بزرگ ساختمانی قرار داشته و عملکرد تمام واحد‌های ساختمانی در این مجموعه بهم مرتبط بوده که این موضوع نشان‌دهنده کارکرد واحد مذهبی در مجموعه معماری بخش مرکزی شهر گور است.»
این باستان‌شناس افزود: «سازه‌های معماری مکشوفه در یک مجموعه وابسته و مرتبط با هم به عنوان آتشگاه، آدرویان، ایزیشگاه، اتاق هووما، تالار‌های نیایش و نمازگاه، محل برگزاری جشن‌ها و گاهنبارها، چهارتاقی محل نیایش، محل تکریم آب و اجراء مناسک آیین‌های زرتشتی، مکان‌یابی و شناسائی و تحلیل شده است.»
مجموعه بزرگ مذهبی شهر گور در سده سوم میلادی بنیانگذاری شد
به گفته مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد، این مجموعه بزرگ مذهبی در سده سوم میلادی بنیانگذاری شد، اما به نظر می‌رسد با عنوان شهر پدری ساسانی تا پایان دوره ساسانی مورد تکریم و قداست مذهبی قرار گرفت به گونه‌ای که احتمالا با دفن پادشاهان ساسانی در این شهر همواره طی دوره ساسانی بر حرمت آن افزوده شد و در سده‌های اسلامی به شهر مزارات یا شهر گور معروف شد.»
وی با بیان اینکه این شهر به احتمال زیاد، محل دفن بسیاری از پادشاهان ساسانی در کنار مجموعه بزرگ مذهبی واقع در بخش مرکزی شهر گور بوده و به همین دلیل هم بارو‌های بزرگ شهر و تشریفات مذهبی شهر تا پایان دوره ساسانی برقرار بوده است تصریح‌کرد: «در حقیقت، سیستم‌های دفاعی و باروی بزرگ این شهر در قلب بخش مرکزی فارس، نشان می‌دهد در ابتدا شهر در دوره ساسانی با کارکرد نظامی به صورت بارویی با پلان دایره بنا شد، اما این بارو‌ها در تمام دوره تثبیت و تامین امنیت بخش مرکزی ایران، فارس، همواره معمور بوده است، زیرا بزرگترین مجموعه مذهبی و احتمالا آرامگاه بسیاری از پادشاهان ساسانی در موطن پدری آنها در شهر گور قرار داشت.»
تابوت‌های سفالی شهر گور می‌تواند متعلق به شاهزادگان ساسانی باشد
عسکری چاوردی گفت: «در محدوده کاوش‌های باستان‌شناسی طی سال‌های گذشته چندین تابوت سفالی در این بخش شناسائی شد که نشان می‌دهد کارکرد این تابوت‌های سفالی در اتاق‌هایی منقوش با کف موزائیک می‌تواند به شاهزادگان ساسانی تعلق داشته باشد.»
وی ادامه داد: «تاکنون شهر گور را به عنوان شهری می‌شناختند که سازه‌های معماری دایره مرکزی آن بخش حکومتی و اداری شهر بوده، در حالی این شناخت به صورت فرضیه باقی ماند که مطالعات دیتریش هوف نشان داده بود کاخ اردشیر بابکان با زیر ساخت ۵۰۰۰ مترمربع واحدی سیاسی اداری و به عنوان کاخ دارای کارکرد سیاسی و هم اداری بوده است.»
عسکری چاوردی افزود: «به این ترتیب از ۶ ایوان بزرگ کاخ اردشیر برای پذیرایی و برگزاری جلسات سیاسی، اجتماعی و از سه تالار بزرگ مربع شکل گنبددار در پشت ایوان مرکزی بنا، برای امور روزانه اداری مملکت و ملاقات‌های رسمی پادشاه استفاده می‌شده است.»
برنامه ۵ ساله ساماندهی و کاوش بزرگترین مجموعه مذهبی باستانی کشور
مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد گفت: «برنامه ساماندهی و کاوش این مجموعه بزرگ مذهبی کشور با همکاری اداره کل پایگاه‌های میراث‌جهانی معاونت میراث‌فرهنگی کشور، اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، دفتر مطالعات میراث‌فرهنگی موسسه ایزمئو ایتالیا در دانشگاه شیراز و دانشگاه بولونیا ایتالیا با اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ به‌صورت رسمی طی یک برنامه ۵ ساله آغاز خواهد شد.»
منطقه باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس
چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس، هشت سایت باستانی است که در سه منطقه باستانیِ (فیروزآباد، بیشاپور، سروستان) در جنوب غربی استان فارس واقع شده‌اند.
این سازه‌ها، کاخ‌ها و شهر‌ها که شامل قلعه‌دختر، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بر اردوان، اردشیر خوره (شهر گور)، کاخ اردشیر بابکان، شهر بیشابور، پیکره شاپور یکم (غار شاپور) و کاخ ساسانی سروستان هستند، به اوایل و اواخر دوره شاهنشاهی ساسانی مربوط می‌شوند که از ۲۲۴ تا ۶۵۸ بعد از میلاد، در سراسر این منطقه گسترش یافت.
پس از اینکه این آثار در جلسه ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ کمیته میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از چهار اثر باستانی به ثبت رسیدند، تعداد آثار ایرانی به ثبت رسیده در میراث جهانی یونسکو به عدد ۲۳ رسید. همچنین تعداد آثار استان فارس که در میراث جهانی یونسکو ثبت شد به ۵ اثر افزایش یافت.
منبع: شبکه خبر